وبلاگ گروهیِ تَیسیر

توجه و عمل به ایات قران باعث رفع خیلی از استرسها و نگرانیها در زندگی افراد....

شاهرخ در روز پنجشنبه 14ربیع الآخر 779ق به دنیا آمد و در بیست سالگی(799ق) به حکومت سیستان، خراسان، مازندران و ری انتخاب شد. پس از مرگ پدرش تیمور، قدرت را در دست گرفت. وی سعی فراوان کرد تا سیاه‌کاری‌ها و خراب‌کاری‌های تیمور را برطرف نماید لذا با حمایت از دانشمندان و هنرمندان و صنعتگران، باز آبادی و سرسبزی را برای ایران به ارمغان آورد.
یکی از اقدامات فرهنگی شاهرخ تأسیس مدارس در خراسان بود. برای نمونه، وی در سال 813، مدرسه شاهرخیه را در هرات بنا کرد و دانشمندانی چون محیی‌الدین غزالی توسی و یوسف اوبهی و ناصرالدین لطف‌الله در آن به تدریس گماشته شدند و ریاست مدرسه و کتابخانه عظیم آن با خواجه علاءالدین چشتی بود. [1]  و موقوفاتی برای مدرسه معین کرد. سمرقندی درباره وقفیات مدرسه، نوشته است «و نفایس کتب، مشتمل براصول و فروع و محتوی برمعقول و مشروع در صنادیق پرداخته و معد و مهیا ساخته«[2]  
هرات به این وسیله در زمان شاهرخ، بار دیگر رونق و اعتبار خود را از سر گرفت و مرکز تجمع دانشمندان و طالب علمان خراسان شد و به همت و توجه شاهرخ و فرزندانش، مدارس آن دایر گشت و دارالعلم‌های نو بنیادی نیز ساخته شد، به طوری که شهر هرات تا سال 897 به نهایت درجه ترقی و اعتلا رسید.
معین‌الدین اسفزاری در روضات الجنا

بسطام از قرون دوم و سوم هجری به عنوان یک مرکز فرهنگی در ایالت قومس پس از شهرهای دامغان و سمنان محسوب می‌شده است، مهاجرت عارفانی چون احمد خضرویه و شفیق بلخی برای مصاحبت با بایزید بسطامی، و همچنین دانشمندان اهل حدیث چون ابن عساکر، ابن ماکولا و دیگران برای استماع یا املای حدیث، دلیل آشکار این مدعا است. اگر چه در منابع تاریخی، به وجود مدرسه‌ای قبل از مدرسه شاهرخیه در بسطام، اشاره نشده، اما نمی‌توان به روشنی گفت که مدرسه شاهرخیه، اولین مدرسه‌ای است که در بسطام تأسیس شده است. مخصوصا سلجوقیان که معمولا در کنار مسجد یا مناره، مدرسه‌ای را بنا کرده‌اند. چون سلجوقیان در این شهر، آثار با ارزشی (مسجد و مناره) از خود به یادگار گذاشتند. و مدرسه شاهرخیه، در کنار مجموعه تاریخی بسطام، بنا شده است، این فرض مطرح می‌شود که شاهرخ تیموری بر روی بنای کهن مدرسه قبلی، دستور تجدید بنا را داده است. اگر چه تا کنون سند و منبعی برای اثبات این فرضیه یافت نشده است.  
دانشمندان بومی و مهاجر نیشابور در قرن چهارم، برای اعتلای فرهنگ اسلامی و املای حدیث، نهضت مدرسه سازی را با عشق و علاقه‌ای وافر شروع کردند و سپس، خواجه نظام‌الملک، این نهضت فرهنگی را با تأسیس مدارسی، موسوم به نظامیه ادامه داد. شاهرخ تیموری نیز به پیروی از این امر فرهنگی، با کمک همسر فرهیخته‌اش، گوهرشادخانم، مدارس با شکوهی در شهرهای مهم خراسان، مانند: هرات و مشهد و... ساخت. یکی از مدارسی که به دستور شاهرخ ساخته شده، مدرسه شاهرخیه شهر تاریخی بسطام است.  
با توجه بدانچه که اشاره شد، پرسش‌های این پژوهش، این گونه مطرح است که:
1- چه عواملی در شکل‌گیری این بنا تأثیرگذار بوده است؟
2- آیا ویژگی‌های معماری مدرسه سازی دوره تیموری، موررد توجه قرار گرفته است؟  
3- موقوفات مدرسه، چه تأثیری در اداره و نگهداری آن داشته است؟  
پیشینه تحقیق، نشانگر آن است که اشاراتی در باره این مدرسه در برخی نوشته‌ها و کتب شده است. نخستین بار، اعتمادالسلطنه در سفر ناصرالدین شاه به مشهد، به توصیف مدرسه شاهرخیه پرداخته و سپس در دوره معاصر، محمد تقی مصطفوی نیز شرح مختصری در باره این بنا دارد، محمد علی مخلصی نیز در مقاله‌ای به معرفی و به همراه شرح آثار تاریخی بسطام به موقعیت و تاریخ مدرسه مزبور اشاره کرده است.

در کتاب شریف تحف العقول از قول امام صادق علیه السلام روایتی نقل شده که در عین مختصر بودن بسیار پخته و کامل هست.این روایت درباره اداره اهل و عیال هست.

مردانی که در اداره اهل و عیال خود دچار مشکل هستند اگر به این روایت عمل کنند قطعا قطعا زندگی آنها پایدار خواهد شد.

همچنین از این روایت فهمیده می شود پسرانی که در شرف ازدواج هستند قبل از ازدواج باید 3 خصلت را در خودشان نهادینه کنند و بعد ازدواج کنند و تا این 3 خصلت را وارد طبیعتشان نکردند ازدواج نکنند .

بنابراین میشود نتیجه گرفت که دختر خانم هایی هم که در شرف ازدواج هستند اگر خواهان یک زندگی پایدار هستند حتما با افرادی ازدواج کنند که این 3 خصلت را در خودشان نهادینه کرده اند.

حال این 3 خصلت مهم چیست؟

امام صادق علیه السلام میفرماید:

ان المرء یحتاج فی منزله و عیاله الی ثلاثه خصال، یتکلفها وان لم یکن فی طبعه ذلک: معاشره جمیله و سعه بتقدیر و غیره بتحصن.

ترجمه:

همانا مرد برای اداره منزل و اهل و عیالش به 3 خصلت نیاز دارد که اگر در طبیعتش این خصلتها نیست حتی با سختی باید آنها را بدست آورد:

1-  خوش رفتاری با اهل و عیال

2-  اعتدال در مخارج منزل و اهل و عیال

3-  غیرت برای حفاظت از آنها

------------------

منبع: تحف القول ص322